************

کشت برنج یکی از صنایع اقتصادی میباشد که از قدیم از نسلی به نسل دیگر به یادگار مانده است و به عنوان یک صنعت قدیمی و همچنین از نظر اقتصادی از اهمیت بسزائی برخوردار میباشد

نشا کاری یکی از مراحل کشت برنج است. در این مرحله نشا (جوانه برنج) که پیش از این در خزانه آماده شده را به زمین اصلی انتقال می دهند. نشاکاری معمولا توسط زنان کشاورز انجام می شود.

ازجمله باور های مردم سرزمین گیلان وهمچنین مازندران مربوط به مرغنه(تخم مرغ) می باشد.یکی از این باورها ارتباط با چشم زخم دارد.

به عنوان مثال اگر کسی دچار مرضی(غالبا سرماخوردگی) شود در باور ما به علت حسناتی که دارد به او چشم زخم زده اند در این زمان شخصی نام تمام افرادی را که در طی چند روز اخیر او را دیده اند را بر روی تخم مرغ می نویسد و به ازای هر اسم خطی بر روی تخم مرغ میکشد .بعد از آن دو سکه را در دو طرف مرغنه قرار می دهند و پس از آن نام تمام افرادی را که در هنگام خط کشیدن برده شد تکرار می کنند و به ازای عر اسم بوسیله سکه ها مرغنه را فشار می دهند.پس از اینکه تخم مرغ شکست مشخص می شود که چه کسی به بیمار چشم زخم زده است پس از آن خاک زیر پایش را و یا نخی از لباسش را آتش می زنند تا چشم زخم بی اثر گردد.

همچنین در فرهنگ عامه‌ی گیلانی‌ها ده‌ها چیستان و ضرب‌المثل و کنایه برای تخم‌مرغ وجود دارد، مثلاً: «فل پوشت مورغانه پیدا کودن» (زیر توده‌های شلتوک تخم‌مرغ پیدا کردن) که خوش‌شانسی و خوش‌بیاری را تداعی می‌کند.

گیلانی‌ها خورشت «باقلا قاتوق» بدون تخم‌مرغ را توهین به خود حساب می‌کنند و برایش شعری بدین مضمون دارند: «باقلا قاتوق بی‌مرغانه/ هفتا الاغ تی مهمانه» (خورشت باقلی بدون تخم‌مرغ/ هفت الاغ مهمان توست). در گذشته در ایام عید نوروز یکی از بازی‌های متداول در هر کوی و برزن در سرتاسر گیلان «مورغانه جنگ» (جنگ تخم‌مرغ) بود.

ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﻻرﯾﺨﺎﻧﯽ و ﭼﺎک دﺷﺖ ﺑﻪ دﯾﻠﻤﺎن ﻣﯽ رﺳﯿﻢ . در اﺑﺘﺪای دﯾﻠﻤﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ، اﺳﻄﻮره و اﺻﺎﻟﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل اﻧﺴﺎن ﻣﯽ آﯾﺪ . دﺷﺖ ﺗﭙﻪ ﻣﺎﻫﻮری ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﺳﺘﭗ ﮐﻮﻫﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎی ﺗﯿﻐﻪ دار ( زرﺷﮏ ، زاﻟﺰاﻟﮏ ، ﮔﻮن و آﻟﻮﭼﻪ ﮐﻮﻫﯽ ) و ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ، ﻧﻮازﺷﮕﺮ ﭼﺸﻤﺎن ﺣﯿﺮت زده ﻧﺎﻇﺮ ره ﺧﺴﺘﻪ اﺳﺖ .  ﻣﺴﯿﺮ ﺳﯿﺎﻫﮑﻞ ﺑﻪ دﯾﻠﻤﺎن آﺳﻔﺎﻟﺘﻪ و ﮐﯿﻔﯿﺖ آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎده ﻫﺎی ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزدﯾﺪ ﺷﺪﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﯽ اﺳﺖ .   

ﺷﻬﺮ دﯾﻠﻤﺎن ، ﭘﺲ از روﺳﺘﺎی اﺳﭙﯿﻠﯽ ﻗﺮار دارد . ﻇﺎﻫﺮ اﺳﭙﯿﻠﯽ ﮔﻮاﻫﯽ ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ در دﻫﻪ ﻫﺎی اﺧﯿﺮ از رﺷﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ . ﻋﻠﺖ اﯾﻦ رﺷﺪ واﻗﻊ ﺑﻮدن در ﭼﻬﺎر راه ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺳﯿﺎﻫﮑﻞ ، دﯾﻠﻤﺎن رودﺑﺎر و رودﺳﺮ اﺳﺖ . ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد دو ﻧﻘﻄﻪ آﺑﺎد ﺳﯿﺎﻫﮑﻞ در آﯾﻨﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ . در اﺳﭙﯿﻠﯽ ﻣﯿﺪان ﮐﻮﭼﮑﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻫﺎی ﮐﺮاﯾﻪ ، ﻣﺴﺎﻓﺮﯾﻦ وﮔﺮدﺷﮕﺮان اﺳﺖ . دور ﺗﺎ دور ﻣﯿﺪان اﻧﻮاع ﻣﻐﺎزه از ﺧﻮاروﺑﺎر آﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﯿﻮه ﺗﺎ ﺧﺮازی ﻫﺎی ﻫﻤﻪ ﺟﻮر آﺟﯿﻞ ، ﻗﺼﺎﺑﯽ ، ﺗﻌﻤﯿﺮﮔﺎه ﻣﺎﺷﯿﻦ ، ﺗﻌﻮﯾﺾ روﻏﻨﯽ و ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎرﻓﻌﺎل و ﭘﺮ روﻧﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ .      

در ارﺗﻔﺎع 1466 ﻣﺘﺮی ازﺳﻄﺢ درﯾﺎ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم ﻗﺪﯾﻤﯽ دﯾﻠﻤﺎن ﻣﯽ رﺳﯿﻢ . اﯾﻦ ﺣﻤﺎم دارای 3 ﮔﻨﺒﺪ اﺻﻠﯽ و دو ﮔﻨﺒﺪ ﮐﻮﭼﮏﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﻧﻮرﮔﯿﺮ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻘﻌﻪ آﻗﺎ ﺳﯿﺪ اﺣﻤﺪ در دﻫﮑﺪه دﯾﻠﻤﺎن ﺑﺎﻻی ﺗﭙﻪ ﻗﺮار دارد . ﮐﻪ از ﮐﻨﺎرﺣﻤﺎم ﺑﺎ راﻫﯽ ﺑﺎرﯾﮏ ﺑﻪ آن ﻣﯽ رﺳﯿﻢ . در ﻣﺠﺎور ﺑﻘﻌﻪ و ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن ﻣﺴﺠﺪ دﯾﻠﻤﺎن ﻗﺮار دارد . در زﻣﺎن ﺑﺎزدﯾﺪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺖ . (ﺗﺎزه ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻮد و درﺑﺶ ﺑﺴﺘﻪ) . ﭘﺲ از ﻣﯿﺪان ﻗﺪس دﯾﻠﻤﺎن  ﺷﻬﺮداری و ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزی ﻗﺮار دارﻧﺪﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ روﺳﺘﺎی ﺑﺎﺑﺎ وﻟﯽ ﺑﺮﺳﯿﻢ. در ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 48 ﺟﺎده ﺳﯿﺎﻫﮑﻞ - دﯾﻠﻤﺎن ﺑﻪ دوراﻫﯽ ﻣﯽ رﺳﯿﻢ ﮐﻪ از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻪ ﺑﻘﻌﻪ ﻣﺘﺒﺮﮐﻪ ﺣﻤﯿﺪه ﺧﺎﻧﻢ راه دارد ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﻌﻪ ﺑﺎﺑﺎوﻟﯽ. ﺑﻘﻌﻪ ﺑﺎﺑﺎوﻟﯽ ﯾﺎ ﻣﺪﻓﻦ ﻗﺎدر ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﺑﻌﺪ از ﺑﻘﻌﻪﮐﻮﻫﯽ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از آن ﭘﯿﺎده رﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ آﺑﺸﺎر ﺑﺎﺑﺎوﻟﯽ رﺳﯿﺪ .   

ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ ای دﯾﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ 88 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ از ﻣﺮﮐﺰ اﺳﺘﺎن و 25 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ از ﺳﯿﺎﻫﮑﻞ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪی ﻣﻠﯽ در زﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ 100 ﻫﮑﺘﺎر در ﺣﻮزه ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ – ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺟﺎذﺑﻪ ﯾﯿﻼﻗﺎت زﯾﺒﺎ ﺑﺎ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺟﺰء ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺼﻮب ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ، ﮔﺮدﺷﮕﺮی و ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ اﺳﺘﺎن ﮔﯿﻼن اﺳﺖ .

اسپیلی از 150 سال پیش مسکونی شده است . در آن زمان زمین‌های این روستا از سوی آقا میرصادق لاهیجانی وقف خانه‌سازی مردم شد و در پی آن مردم به این منطقه آمده و در مدت کوتاهی این روستا به خان‌نشین سیاهکل و دیلمان تبدیل شد . امروزه در این منطقه اقوام دیلمی زندگی می‌کنند . زبان دیلمی در این منطقه رایج است . زبان دیلمی یکی از گویش‌های زبان پهلوی یا بقول دکتر یارشاطر مادی می‌باشد مردم اسپیلی شیعه مذهب اند .

 چشمه های طبیعی آبگرم یکی از زیباترین و در عین حال اعجاب برانگیزترین جلوه های طبیعی گیلان بوده که مقصدی زیبا و سحر انگیز برای گردشگران است 

در گیلان  چشمه های  آبگرم معدنی زیادی وجود دارد که عموما حرارت آنها بیش از 30درجه سانتیگراد است.در مورد علت گرمی این گونه چشمه ها،دانشمندان بر این عقیده اند که عبور آب از اعماق زمین سبب گرم شدنش می گردد و از شکافهای زمین به صورت چشمه های گرم معدنی بیرون می آید و هر قدر آب از عمق بیشتری بجوشد،دمای آن به طوری که یک چشمه معدنی از عمق سه هزار متری زمین بالا بیاید آب آن دارای حرارت آبجوش یعنی یکصد درجه سانتیگراد خواهدبود.

آبگرم علی داشی  را میتوان یکی از زیباترین جلوه های طبیعی گیلان  نام برد ،این آبگرم در روستای سرسبز گیلده در فاصله 30 کیلومتری از بندر آستارا در غرب این شهر قرار گرفته است . که هر ساله میزبان تعداد زیادی از بازدید کنندگان و علاقه مندان به طبیعت می باشد .

چوچاق یا زولنگ از جمله گیاهان دارویی با پتاسیل های ناشناخته است که رو به فراموشی است این گیاه دارای مصارف متعددی همچون سبزی کاری، گل کاری و دارویی و از جمله مصارف دارویی این گونه مدر، مسکن درد، اشتها آور و خاصیت آنتی اکسیدانی است. محققان به تازگی دریافتند که از گیاه زولنگ می توان برای کاهش آهن خون در بیماران تالاسمی هم استفاده کرد.
نام علمی زولنگ eryngium campestre و نام فارسی آن شش شاخ است. در مازندران به آن زولنگ معنی قسم اخیر قرصعنه به، در شهسوار ششاک و رامسر شوشاخ (در واقع شش شاخ) و در گیلان آن را چوچاق و یا انارچوقاق می گویند. اعراب آن را قرصعنه مسدس می نامند. در داروسازی سنتی ایران به بسیاری از خارهای دارویی که تعداد آن ها از ده گونه بیشتر است، قرصعنه گویند، ولی در اصل منظور همان زولنگ می باشد. گیاه زولنگ خاردار و از تیره چتریان است، زولنگ گیاهی است چندساله که اغلب به رنگ آبی آسمانی، با پراکندگی در شمال ایران در مناطق جلگه ای از رامسر تا گلوگاه و ارتفاعات میانی البرز در شیب های شمالی قابل رویش است. زولنگ بومی نواحی شمال ایران می باشد.
عمده ترکیبات موجود در زولنگ شامل اسانس‌های مختلفی مانند لیمونن ، آلفا پی نن و اسید فولیک است ، همچنین ریشه گیاه دارای تانن ، قند ساکارز و اسانس زولنگ با بویی مطبوع حدود ۸۸ درصد است.
این گیاه آرامش‌بخش اعصاب ، محرک قوای جنسی ، بهبود بواسیر ، تسکین دهنده بیماری‌های رماتیسمی و رفع التهابات ، تسکین دهنده دل درد و ریشه آن نیز برای تحلیل ورم‌ها مفید است.
قسمت های هوایی گیاه را هنگامی که تر و تازه است می توان پخت و بهترین سبزی خورشتی است. تمام قسمت های گیاه پیشاب آور و ملین بوده، اشتها و شهوت را افزایش می دهد. به دلیل داشتن اسید فولیک خون ساز است، پادزهر سموم، جوشانده آن مسکن درد پهلو، جوشانده بیخ آن همراه شکر بادشکن و جهت از بین بردن نفخ و درد پهلو مفید است. ادرار، شیر و عرق را افزایش می دهد، سنگ کلیه و مثانه را از بین می برد. مربای بیخ تازه آن خوشبو کننده دهان و محرک باه است. عصاره بیخ آن برای عقب افتادگی عادت ماهیانه مفید است، پماد بیخ آن با آرد جو و برگ کاسنی نرم کننده ورم های سخت می باشد.
این سبزی معطر به ویژه در سبزی پلو با ماهی البته بیش تر با سنجرغ (انارجیجه در رویان و گیلان ) ، سبزی دل پر ماهی همراه با گردو، کوکو سبزی، سبزی مخصوص پرورده کردن زیتون و مانند آن مورد استفاده قرار می گیرد.
خواص دارویی و درمانی گیاه زولنگ(چوچاق)

عبارتند از : این گیاه آرامش‌بخش اعصاب ، محرک قوای جنسی ، بهبود بواسیر ، تسکین دهنده بیماری‌های رماتیسمی و رفع التهابات ، تسکین دهنده دل درد و ریشه آن نیز برای تحلیل ورم‌ها مفید است.

موارد مصرف:

تمام قسمتهاى گیاه شش شاخ، پیشاب آور و ملین بوده ، و اشتها را زیاد مى کند و عادت ماهانه بانوان را باز مى نمایند. و به دلیل داشتن اسید فولیک خون ساز است،
خوردن بیخ آن اشتها و شهوت را زیاد مى کند و پادزهر سموم است ، و جوشانده آن مسکن درد پهلو است . آشامیدن جوشانده بیخ شش شاخ با شکر، بادشکن بوده و جهت از بین بردن نفخ و درد پهلو مفید است . ادرار، شیر و عرق را زیاد مى کند و سنگ کلیه و مثانه را ازبین میبرد و براى دلپیچه نافع است .مرباى بیخ تازه آن، خوشبو کننده شکم و محرک باه است . عصاره بیخ شش شاخ، باز کننده حیض است ، ضماد بیخ شش شاخ با آرد جو و برگ کاسنى نرم کننده ورمهاى سخت مى باشد.

خلاصه اطلاعات دربارچوچاق
مزاج :گرم است .
خاصیت : لطیف و تحلیل برنده .
مفاصل : در علاج کزاز مفید است .
سر : آب پزش را در دهان بگردانند داروی درد دندان و در علاج هر نوع نزله مفید است و ریشه هایش نیز همین کارها را انجام می دهد .
نفس : در بیرون راندن خون از سینه مفید است .
اندام های غذا : بیخش علاج استفراغ پی در پی است .
اندام های راننده : بیخش در علاج تراوش رطوبت های همیشگی زهدان مفید است

اجاق زغالی گلی یکی از صنایع دستی قدیمی گیلان است که در شهرستان شفت دهستان جیرده ساخته می شود که این اجاق به وسیله زغال هایی که در حفره پایینی اجاق تهویه شده است گرمای ملایمی را به سمت بالا هدایت می نماید و مواد غذایی به آرامی شروع به پختن می نماید.

از این اجاق در گذشته برای دم کردن برنج استفاده میشده است.